Sigortalıların prim ödeme gün sayısının hesaplanmasında, hafta tatiline hak kazanıp kazanmadıkları hususu da göz önüne alınır ve hak kazanılan hafta tatili prim ödeme gün sayılarına dâhil edilir. Diğer taraftan, hafta tatiline hak kazanmadıkları halde hafta tatili yapan sigortalılara, kullandıkları hafta tatili için ücret ödenmesi zorunlu olmadığından, hak kazanılmadan kullandıkları hafta tatilleri için ayrıca ücret ödenmemiş ise, bu sürelerin prim ödeme gün sayısının hesaplanması sırasında dikkate alınması mümkün bulunmamaktadır. Ancak, bu durumda, ay içindeki eksik çalışmaya (hafta tatiline) ilişkin puantaj kaydının Sosyal Güvenlik Kurumu’na (SGK) verilmesi gerekmektedir.
Buna karsın, hak kazanılmadığı halde kullanılmış olan hafta tatili için sigortalılara ücret ödenmesi halinde, bu sürelere ilişkin ücretler de prime esas kazanca dâhil edileceğinden, bahse konu süreler de prim ödeme gün sayısının hesaplanması sırasında dikkate alınır.
Anahtar kelimeler: Hafta tatili ücreti, eksik gün, çalışma süresi
Bilindiği gibi, sigortalı çalışanların (hak kazandıkları hafta tatili ve yıllık ücretli izinleri hariç) ilgili ay içindeki çalışmaları tam ise o ayın 28, 29, 30 ya da 31 gün çektiği dikkate alınmaksızın bu kişilerin o aydaki prim ödeme gün sayıları “30 gün” olarak dikkate alınır ve prime esas kazançları da otuz gün üzerinden hesaplanıp SGK’ya bildirilir. Ancak hesaplanan prime esas kazancın 30 tam gün üzerinden SGK’ya bildirilmesi hususu sigortalı çalışanın, işe başlama tarihine ve işten ayrılış tarihine göre değişiklik gösterebilmektedir. Bu çalışmamızda, işe başlama tarihi, hafta tatiline hak kazanılmayacak tarihe denk gelen sigortalıların, prim ödeme gün sayılarının SGK’ya bildirim usulünden bahsedeceğiz.
2.HAFTALIK ÇALIŞMA SÜRESİ VE DİNLENME
394 sayılı Hafta Tatili Kanununun( ) 2 nci maddesinde: “Resmi devairle umumi, hususi, ticari ve sınai herhangi bir müessesede müstahdemini ve ameleyi haftada altı günden fazla çalıştırmak memnudur”
4857 sayılı İş Kanununun( )
“Hafta Tatili Ücreti” başlıklı 46 ncı maddesinde: “Bu Kanun kapsamına giren işyerlerinde, işçilere tatil gününden önce 63 üncü maddeye göre belirlenen iş günlerinde çalışmış olmaları koşulu ile yedi günlük bir zaman dilimi içinde kesintisiz en az yirmi dört saat dinlenme (hafta tatili) verilir. Çalışılmayan hafta tatili günü için işveren tarafından bir iş karşılığı olmaksızın o günün ücreti tam olarak ödenir.” “Çalışma Süresi” başlıklı 63 üncü maddesinde: “Genel bakımdan çalışma süresi haftada en çok kırk beş saattir. Aksi kararlaştırılmamışsa bu süre, işyerlerinde haftanın çalışılan günlerine eşit ölçüde bölünerek uygulanır. Yer altı maden işlerinde çalışan işçilerin çalışma süresi; günde en çok yedi buçuk, haftada en çok otuz yedi buçuk saattir.
Tarafların anlaşması ile haftalık normal çalışma süresi, işyerlerinde haftanın çalışılan günlerine, günde on bir saati aşmamak koşulu ile farklı şekilde dağıtılabilir. Bu halde, iki aylık süre içinde işçinin haftalık ortalama çalışma süresi, normal haftalık çalışma süresini aşamaz. Denkleştirme süresi toplu iş sözleşmeleri ile dört aya kadar artırılabilir.” Hükümleri yer almaktadır.
Belirtilen mevzuat hükümleri irdelendiğinde; 394 sayılı Hafta Tatili Kanununda, hafta içindeki çalışma süresinin altı gün olarak belirlendiği ve her altı günlük çalışma sonucu işçinin yirmi dört saatten az olmamak üzere dinlendirilmesi gerektiği,
4857 sayılı iş Kanununda ise, genel bakımdan haftalık çalışma süresinin haftada en çok kırk beş saat olduğu, aksi kararlaştırılmamış ise bu sürenin, işyerinde haftanın çalışılan günlerine eşit ölçüde bölünerek uygulanacağı ve 4857 sayılı Kanun kapsamına giren işyerlerinde, işçilere tatil gününden önce aynı Kanunun 63 üncü maddesine göre belirlenen iş günlerinde çalışmış olmaları şartı ile yedi günlük bir zaman dilimi içinde kesintisiz ve en az yirmi dört saat dinlenme (hafta tatili) verilmesi gerektiği, çalışılmayan hafta tatili günü için ise işveren tarafından bir iş karşılığı olmaksızın o günün ücretinin tam olarak ödenmesi gerektiği hüküm altına alınmıştır.
2.PRİM ÖDEME GÜN SAYISI
5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun( ) (SSGSSK) “Prime Esas Kazançlar” başlıklı 80 nci maddesinin birinci fıkrasının (g) ve (h) bentlerinde: “g) Primlerin hesabına esas tutulacak günlük kazanç, sigortalının, bir ay için prime esas tutulan kazancının otuzda biridir. Ancak günlük kazancın hesabına esas tutulan ay içindeki bazı günlerde çalışmamış ve çalışmadığı günler için ücret almamış sigortalının günlük kazancı, o ay için prime esas tutulan kazancının ücret aldığı gün sayısına bölünmesi suretiyle hesaplanır.
h) Sigortalıların günlük kazançlarının hesabında esas tutulan gün sayıları, aynı zamanda, bunların prim ödeme gün sayılarını gösterir. Ancak, işveren ve sigortalı arasında kısmî süreli hizmet akdinin yazılı olarak yapılmış olması kaydıyla, ay içerisinde günün bazı saatlerinde çalışan ve çalıştığı saat karşılığında ücret alan sigortalının ay içindeki prim ödeme gün sayısı, ay içindeki toplam çalışma saati süresinin 4857 sayılı İş Kanununa göre belirlenen haftalık çalışma süresine göre hesaplanan günlük çalışma saatine bölünmesi suretiyle bulunur. Bu şekildeki hesaplamada gün kesirleri bir gün kabul edilir.
ı) İşveren ve sigortalı arasında çağrı üzerine çalışmaya dayalı yazılı iş sözleşmesinde taraflar arasında çalışma süresi gün, hafta ve ay olarak belirlenmemiş ise, sigortalının ay içindeki prim ödeme gün sayısı haftalık çalışma süresi en az yirmi saat kararlaştırılmış sayılarak (h) bendi hükmüne göre hesaplanır.” Hükümleri yer almaktadır.
Belirtilen mevzuat hükümleri irdelendiğinde;
Primlerin hesabına esas tutulacak günlük kazanın, sigortalının, bir ay için prime esas tutulan kazancının otuzda biri olduğu, ancak günlük kazancın hesabına esas tutulan ay içindeki bazı günlerde çalışmamış ve çalışmadığı günler için ücret almamış sigortalının günlük kazancının, o ay için prime esas tutulan kazancının ücret aldığı gün sayısına bölünmesi suretiyle hesaplanacağı,
Sigortalıların günlük kazançlarının hesabında esas tutulan gün sayıları, aynı zamanda, bunların prim ödeme gün sayılarını gösterdiği, ancak, işveren ile sigortalı arasında kısmî süreli hizmet akdinin yazılı olarak yapılmış olması kaydıyla, ay içerisinde günün bazı saatlerinde çalışan ve çalıştığı saat karşılığında ücret alan sigortalının ay içindeki prim ödeme gün sayısı, ay içindeki toplam çalışma saati süresinin 4857 sayılı İş Kanununa göre belirlenen haftalık çalışma süresine göre hesaplanan günlük çalışma saatine bölünmesi suretiyle bulacağı bu şekildeki hesaplamada gün kesirleri bir gün kabul edileceği,
Son olarak, işveren ve sigortalı arasında çağrı üzerine çalışmaya dayalı yazılı iş sözleşmesinde taraflar arasında çalışma süresi gün, hafta ve ay olarak belirlenmemiş ise, sigortalının ay içindeki prim ödeme gün sayısının haftalık çalışma süresi en az yirmi saat kararlaştırılmış sayılarak bir önceki bent hükmüne göre hesaplanacağı hüküm altına alınmıştır.
Kanunun bu hükmüne istinaden ay içindeki çalışmaları eksik olan sigortalıların prim ödeme gün sayılarının hesaplanmasına ilişkin usul ve esaslar değişiklik göstermektedir. 5510 sayılı Kanuna tabi olarak çalışan sigortalıların, hak kazandıkları hafta tatili ve yıllık ücretli izinleri dışında, ay içindeki çalışmaları tam ise, diğer bir deyişle sigortalılar çalıştıkları ayın tamamı için ücret almaya hak kazanmışlarsa, ilgili ayın 28, 29, 30 ya da 31 gün çektiği hususu üzerine durulmaksızın bu kişilere ilişkin ilgili aylardaki prim ödeme gün sayıları “30 gün” olarak kabul edilir ve prime esas kazançları da otuz gün üzerinden hesaplanarak SGK’ya bildirilir.
Genel hüküm böyle olmakla birlikte sigortalı çalışan için hesaplanan prime esas kazancın 30 tam gün üzerinden SGK’ya bildirilmesi hususu sigortalı çalışanın, işe başlama tarihine ve işten ayrılış tarihine göre değişiklik göstermektedir. Söz gelimi özel sektöre ait bir işyerinde 20.11.2015 tarihinde çalışmaya başlayan bir sigortalının işe başladığı tarihten itibaren -hak kazanılmış hafta tatili dışında- ayın kalan günlerinin tamamında çalışmış, dolayısıyla ayın kalan günlerinin tamamı için ücret almaya hak kazanmış olduğu varsayıldığında, bu kişiye ilişkin 2015 yılı Kasım ayı için prim ödeme gün sayısı 11 gün olarak dikkate alınmakta ve 11 gün üzerinden hesaplanan sigorta primine esas kazançları SGK’ya bildirilmektedir. Aynı durum ay içinde işe başlayan ve aynı ay içinde işten ayrılan sigortalılar için de değişkenlik gösterebilmektedir.
3.HAFTA TATİLİ ÜCRETİNE HAK KAZANILIP KAZANILMAMASINA GÖRE PRİM ÖDEME GÜN SAYISININ HESAPLANMASI
Sigortalının ay içinde bazı günlerde çalışmaması çalışmamış ve çalışamadığı günler için de ücret almamış olması halinde prim ödeme gün sayıları SGK tarafından parmak hesabı yapılmak suretiyle hesaplanmaktadır. Bu hesaplama yöntemlerinden biri de hafta tatili ücretine hak kazanan/kazanmayan sigortalılara göre prim ödeme gün sayısının hesaplanmasıdır.
Prim ödeme gün sayılarının hesaplanması sırasında, sigortalının hafta tatiline hak kazanıp kazanmadığı hususu SGK tarafından göz önüne alınmakta ve hak kazanılan hafta tatili prim ödeme gün sayısına dâhil edilmektedir.
Hafta tatiline hak kazanmadıkları halde hafta tatili yapan sigortalılara, kullanmış oldukları hafta tatili için ücret ödenme mecburiyeti olmadığında, hak kazanılmadan kullanılmış olan hafta tatilleri için ayrıca bu sigortalılara ücret ödenmemiş ise, bu süreler SGK tarafından prim ödeme gün sayısının hesaplanması sırasında dikkate alınmamaktadır. Hemen belirtelim ki, bu durumda 5510 sayılı Kanunun 86 ncı maddesinin dördüncü fıkrasına( ) istinaden, ay içindeki eksik çalışmaya (hafta tatiline) ilişkin puantaj kaydının Ek-10 belgesi ekinde ve aylık prim ve hizmet belgesinin verilmesi gereken süre içinde SGK’ya verilmesi gerekmektedir.
Ancak, hak kazanılmadığı halde kullanılmış olan hafta tatili için işverence sigortalıya ücret ödenmesi halinde, bu sürelere ilişkin ücretler de prime esas kazanca dâhil edileceğinden, bahse konu süreler de sigortalıların prim ödeme gün sayısının hesaplanmasında dikkate alınmaktadır.
Konuyu basit bir örnekle açıklamak gerekirse: Özel sektör işyerinde, 28.10.2015 tarihinde işe başlayan bir sigortalının 31.10.2015 tarihinde hafta tatiline hak kazanmamasına rağmen hafta tatili kullandığı ve işveren tarafından bu gün için ücret ödenmediği varsayıldığında, söz konusu sigortalının, 2015 yılı Ekim ayındaki prim ödeme gün sayısı SGK tarafından 3 olarak dikkate alınmaktadır.
Ancak hafta tatiline hak kazanılmaması nedeniyle, çalışılmayan ve işveren tarafından da ücret ödenmeyen l güne ilişkin puantaj kaydının, aylık prim ve hizmet belgesinin verilmesi gereken süre içinde Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliğinin 10 numaralı ekinde yer alan Sigortalı Eksik Gün Bildirim Formu ile birlikte SGK’ya verilmesi gerekmektedir.
4.SONUÇ
Sigortalı çalışanların prim ödeme gün sayılarının hesaplanmasında, sigortalının hafta tatiline hak kazanıp kazanmadığı hususu da göz önüne alınır ve hak kazanılan hafta tatili prim ödeme gün sayısına dâhil edilir. Hafta tatiline hak kazanmadıkları halde hafta tatili yapan sigortalı çalışanlara, kullandıkları hafta tatili için ücret ödenmesi zorunlu olmadığından, hak kazanılmadan kullanılan hafta tatilleri için ayrıca ücret ödenmemiş ise, bu süreler, prim ödeme gün sayısının hesaplanması sırasında dikkate alınmaz ve fakat ay içindeki eksik çalışmaya ilişkin puantaj kaydı SGK’ya verilmesi gerekir.
Öte yandan, sigortalı çalışana, hak kazanmadığı halde kullandığı hafta tatili için ücret ödenirse, bu sürelere ilişkin ücretler hem prime esas kazanca dâhil edilir hem de prim ödeme gün sayısının hesaplanması sırasında dikkate alınır.
KAYNAKÇA:
-21.01.1924 tarihinde 54 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 394 sayılı Hafta Tatili Hakkında Kanun m.2
-10.06.2003 tarihinde 25134 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 4857 sayılı İş Kanunu m. 46 ve 63
-16.06.2006 tarihinde 26200 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu m. 80 ve 86
-12.05.2010 tarihinde 27579 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliği’nin “T.C. Sosyal Güvenlik Kurumu Sigortalıların Eksik Gün Bildirim Formu” başlıklı numaralı Ek-10 Ek Belgesi.
Facebook Yorum
Yorum Yazın