Mimar Sinan deyince ilk aklıma; tabiî ki önce mezun olduğum üniversite Mimar Sinan Üniversitesi, sonra da Türk mimarlık tarihinin en büyük ismi, yapıtlarıyla geçmişte ve günümüzde dünyaca ünlü bir sanatçı geliyor. Arkasından ünlü camileri, eserlerinin en güzelleri olan Süleymaniye Cami ve Edirne’deki Selimiye cami geliyor. Mimar Sinan aynı zamanda zeki bir mühendis, iyi bir lojistikçi, şehir tasarımcısı, planlamacı, yönetici vb… daha birçok özelliğe sahip usta bir sanatçı kimliği ile de öne çıkıyor. Evet, onu daha iyi tanımak veya anlamak için eserlerine bakmak yeterli.
Kısa bir süre önce internette gezinirken Mihrimah Sultan Cami ile ilgili bir yazıyla karşılaştım. Yazıyı okudukça konunun mimarlığın dışında bir aşk hikayesi olduğunu anladım. Meğer Mihrimah Sultan cami Mimar Sinan’ın ölümsüz aşkının asırlara meydan okuyan eşsiz simgesiymiş. Belki bir çoğunuz biliyordur bu hikayeyi ama ben gene de bu ayki dergi yazımda sizlerle paylaşmak istedim.
Mimar Sinan bildiğiniz gibi Osmanlı’nın en güçlü döneminde yaşamış ,kendini çok iyi geliştirmiş ve Kanuni Sultan Süleyman, II. Selim ve III. Murat olmak üzere, üç padişaha mimarbaşı olarak hizmet etmiş biridir.. 93 cami, 52 mescit, 56 medrese, 7 darül-kurra, 20 türbe, 17 imarethane, 3 darüşşifa (hastane), 5 su yolu, 8 köprü, 20 kervansaray, 36 saray, 8 mahzen ve 48 de hamam olmak üzere 375 eser yapmıştır. Mimar Sinan hala eserleriyle hayranlıkla anılmaktadır. Süleymaniye Camii, Haseki Külliyesi, Haseki Camii, Selimiye Camii, Eski Valide Camii, Mihrimah Sultan Külliyesi, Mihrimah Sultan Camii, Şehzade Camii, Cihangir Camii, Şah Sultan Camii, Rüstem Paşa Camii, Sokollu Mehmed Paşa Külliyesi, Sokollu Mehmed Paşa Köprüsü, Kılıç Ali Paşa Camii ünlü eserleridir.
Bir Aşk Hikâyesi
Kanuni Sultan Süleyman ın kızı Mihrimah Sultan 17 sine bastığında, iki kişi onunla evlenmek ister. Mihrimah, yani Mihrü Mah. Farsca da “Güneş ve Ay“ anlamına gelir. Mihrimah ile evlenmek isteyenlerden biri Diyarbakır Valisi Rüstem Paşa diğeri ise Mimar Sinan ‘dır. Mimar Sinan 50 yaşında ve evli bir adam olduğu için Mihrimah, Hürrem Sultan’ın kararıyla Rüstem Paşa’yla evlendirilir.. Bir sultan olduğu için yüzünü göremese de Mimar Sinan’ın Mihrimah Sultan’ı unutması mümkün olmaz. Mimar Sinan, derinden gelen saf bir aşkla tutulduğu Mihrimah Sultan’a kavuşamamıştır, ancak kendini işine vererek aşkına ait tüm güzel duyguları yapıtlarına yansıtmayı başarmıştır. Sanat tarihçilerine göre Mihrimah Sultan adına yapılan külliyelerde Mimar Sinan’ın iç dünyasından izler görülmektedir.
Üsküdar’a, Saray’ın isteğiyle 1540 yılında Mihrimah Sultan Camii’nin temelini atar ve 1548 ‘ de bitirir. Camiyi yaparken, eserine sanki “ etekleri yerleri süpüren bir kadının “ dış çizgilerini verir. Osmanlı Padişahı, Kanuni Sultan Süleyman tarafından kızı Mihrimah Sultan için yaptırılan bu eser sade, gösterişsiz ve asil bir yapıdır. Cami iç kısımlarının aşırı ışık alıyor olmasıyla dikkat çekmektedir. Bu durum, Sinan’ın Mihrimah’ın dışı kadar içinin de güzel olduğunu vurgulamak istemesiyle ilgilidir.
Daha sonra Mimar Sinan ,Mihrimah Sultan’a ilk kez padişah fermanı olmaksızın Edirnekapı’da , pek kimselerin uğramadığı ıssız ama İstanbul’un en yüksek tepelerinden birine , ikinci bir eser yapmaya koyulur .Cami 1570 ‘ de tamamlanmıştır.Mimari açıdan Edirnekapı’daki Mihrimah Sultan Camii emsallerine göre benzersiz bir yapıdır. Dikdörtgen planlı caminin etrafında medrese, mektep, türbe, hamamlar vardır. 37 metre yükseklikteki kubbe üçer kemere yaslanır, yanlarda ikişer sütun ,sağ ve solda üç kubbe ve mahfeleri bulunur.Mihrap ve minber taş işçiliğiyle yapılmıştır.Caminin büyük avlu kapısından dik merdivenlerle cami içine çıkıldığında sağ tarafta medreseler ve karşısında 7 kubbeli 8 mermer granit sütunlu son cemaat yeri vardır.Şadırvan bunların arasında bahçede , minaresi sağdadır.Hamam cadde kenarındadır.1999 depreminde hasar gören caminin restorasyonu tamamlanmıştır. Mihrimah’ın eşi Rüstem Paşa için yaptığı caminin, tüm ihtişamına rağmen iç kısmının karanlık olması da tesadüfi değildir. Rüstem Paşa’nın yolsuz ve karanlık hayatına gönderme yapmıştır. Ayrıca caminin dış yüzey alanı yüzlerce pencere ile dekore edilerek içi aşırı aydınlık hale getirilmiştir.
İşte aşka adanmış iki eser.
Uygun bir zamanda, Edirnekapı ve Üsküdardaki camileri aynı anda görebileceğiniz bir yer seçin ve 21 Mart’ta, yani geceyle gündüzün eşit olduğu günde seyreyleyin.
Unutmadan, 21 Mart Mihrimah Sultanın doğum günüdür. Göreceğiniz manzara şudur;
Edirnekapı camiinin tek minaresi ardından tepsi gibi kıpkırmızı güneş batarken, Üsküdar’daki camiinin ardından ay doğar! Biraz daha detayıyla anlatırsak Nisan ve Mayıs aylarında Bayezid yangın kulesinden veya o bölgedeki yüksek bir noktadan İskele Cami’sine doğru bakıldığında, sabah gün doğumunda İskele Camii’nin iki minaresi arasından güneşin doğuşu ve akşam gün batımında ise ( Hicri takvime göre her ayın 14 ünde ) ayın doğuşu izlenebilmektedir. Aynı kuleden batı ufkuna Edirnekapı istikametine doğru bakılır ise ; Mih-i Mah Sultan Edirnekapı Külliyesi’nde ,sabah ayın , akşamda güneşin batışı izlenebilmektedir.Onun için Mihr-i Mah Güneş ve Ay manasına gelmektedir.
Gerçek midir bilinmez ama içten içe insan inanmak istiyor böyle aşklara. Bu nasıl akıllara ziyan bir hesaplamadır; bir güzellik anlayışıdır ki, ustalıkla büyük aşkını yansıtmıştır.
İşte aşk ve sevgi ile yapılan her işte böyle güzeldir. Sinan da bunun hakkını eserlerinde hep yansıtmıştır.
Sağlıklı ve nice mutlu günlere...
Facebook Yorum
Yorum Yazın