Koordinat Sistemi ve Yaşamın Koordinatları

Hayatımızın her alanına girmiş olan teknoloji, ihtiyaçlarımızın giderilmesinde son derece önemli bir yerdedir. İstediğimiz zaman internetten beğendiğimiz bir ürünü kolaylıkla temin edebiliyoruz artık. İnternetin olduğu her yerde evden çıkmadan yemek, kitap, kıyafet veya ihtiyacımız olan her türlü ürünü kolaylıkla sipariş verebiliyor ve alabiliyoruz. Ayrıca Google Earth uygulamasını açıp haritalar üzerinde şehirlerarası seyahat edebilir, dünyanın herhangi bir ülkesindeki insanlarla canlı olarak görüşebilir, arkadaşlıklar kurabilir, hiç gitmediğimiz ülkelerin ekonomilerini, jeopolitik konumlarını, şehir kültürlerini, yaşam tarzlarını kısacası ülkenin tüm özellikleri hakkındaki birçok bilgiye anında sahip olabiliriz. Ayrıca uzay ve evrendeki birçok gezegeni yakından inceleyebilir, sistemlerdeki konumları hakkında bilgi edinebiliriz. Daha çok konum belirlemek amacıyla kullanıldığı algısı yaygın olsa da ekonomi, sağlık, eğitim, bilişim, mühendislik, hayvancılık, meteoroloji, mekanik, bilgisayar tasarımı, uzay gibi birçok alanda kullanılmaktadır. Koordinat sisteminin kullanım alanları sadece bunlarla sınırlı değildir. Koordinat sistemi çok eski yıllara dayanan en önemli konulardan biridir. Günlük hayatta fazlasıyla ihtiyaç duyduğumuz matematikteki önemli konulardan biri de koordinat sistemidir.

Pekâlâ, gelin hep birlikte daha geniş düşünelim.
Kilometrelerce uzaktaki bir nokta nasıl tespit edilebiliyor? Çok uzak menzildeki bir noktaya tanklar nasıl atış yapabiliyor ve hedef imha edilebiliyor? Savaş uçakları yüksek hızla hedefi ıskalamadan nasıl vurabiliyor? Ya da hastalığın yerleşmiş olduğu insan vücudundaki çıplak gözle görünmeyen küçüklükteki hastalıklı hücrenin yeri nasıl belirleniyor ve tedavi ediliyor? Daha önce gitmediğimiz bir yere ziyarete veya misafirliğe gittiğimizde verilen adresi navigasyona girince belirtilen yerin uzaklığı, varış süresi, izlenilecek rota karşımıza anında nasıl çıkıyor?

Bu soruların cevaplarına geçmeden önce geçmişe dönüp bazı bilgilerimizi tazeleyelim.
Koordinat sisteminin serüveni çok eskilere dayanmaktadır. Taşıma işlerinde, ticarette, savaşlarda ve seferlerde yer ,yön bulmak amacıyla gök cisimlerinin kullanıldığını biliyoruz. İnsanlar konumlarını sabit bir cisme göre belirler bu şekilde nerede olduklarını, hangi tarafa yönelmeleri gerektiğini kolaylıkla bulabiliyorlardı. Bu anlamda insanlığın ilk zamanlarından beri karşımıza koordinat sistemleri çıkmaktadır. Fakat o dönemin bilim insanları koordinat sistemini tanımlayamadıkları için matematikle ilişkilendirememişlerdir.  

Koordinat sistemine dair bilinen en eski çalışmalar Antik Yunan döneminin bilim insanı Parge’li Apollonius (M.Ö. 262-M.Ö. 190) ortaya çıkardığı eserlerde rastlıyoruz. Eserlerinde koordinat sistemine benzer bir sistemin kullanıldığı tespit edilmiştir. Her ne kadar analitik geometri ve koordinat sistemini geliştirmeye çalışsalar da negatif büyüklükleri hesaplayamadıklarından dolayı bu sistemi daha fazla geliştirememişlerdir. Yine de Apollonius’un üzerinde durmuş olduğu bu sistem günümüz koordinat sisteminin temellerini oluşturmaktadır.

Koordinat Sistemi Günlük Hayatta Nerelerde Karşımıza Çıkar?
Daha çok konum belirlemek amacıyla kullanıldığı algısı yaygın olsa da ekonomi, sağlık, eğitim, bilişim, mühendislik, hayvancılık, meteoroloji, mekanik, bilgisayar tasarımı, uzay gibi birçok alanda kullanılmaktadır.

  • Yer Belirleme
  • Enlem ve Boylam
  • Yıldız ve Gezegenlerin Konumları
  • Navigasyon