Endüstriyel Tasarım

Bir ürünün üç boyutlu şekli ya da bu şeklin bir parçası ile ürün üzerindeki iki boyutlu süslemeler “endüstriyel tasarım” kavramı içinde değerlendirilmektedir. Endüstriyel tasarım, bir ürünün dış görünüşünü ifade eder. Bu görünüş, ürünün biçimi olabileceği gibi, çizgilerden, şekillerden, süslerden, renklerden ve çeşitli unsurlardan oluşan görünüşler de olabilir.

Uluslararası Tasarım Bülteninden alınan bazı örneklerden anlaşılacağı gibi, tasarım; bir otomobilin şekli, farı, lastiği, jantı, direksiyonu; saat, saat makinesi, kayışı; profil; süsleme; ambalaj kutusu; koltuk; tekstil yapısı; su emici yüzey; elektrik prizi; şişe, şişe ambalajı; bilgisayar klavyesi, vb. olabilir.

Endüstriyel tasarım koruması, tasarımın şekillendiği ürünün tasarım sahibinin izni olmadan üçüncü kişiler tarafından imal edilememesi, satılamaması, ithal edilememesi vb. eylemler anlamındadır. Ancak, tasarım korumasındaki sözü edilen görünüş, ürünün teknik özellikleri veya fonksiyonlarını kesinlikle içermez. Endüstriyel Tasarımlar, 554 sayılı Endüstriyel Tasarımların Korunması Hakkında Kanun Hükmünde Kararname ile tescil yoluyla sağlanan korumaya ek olarak üç ayrı yasal düzenlemeden de yararlanarak korunur.

Tasarımların korunması için “yeni ve ayırt edici niteliğe sahip” olması gerekir. Bu iki kriter, tasarımın, 554 sayılı Endüstriyel Tasarımların Korunması Hakkında Kanun Hükmünde Kararname hükümlerine göre tescil edilerek korunmasında önkoşuldur.

Bir tasarım, koruma için yapılan başvuru tarihinden önce, dünyanın herhangi bir yerinde, kamuya sunulmamış ise yeni olarak kabul edilir. Eğer tasarımcı, tasarladığı ürünü sergilerse ya da tasarımın fotoğraflarını yayınlarsa ya da tasarımın uygulandığı ürünün satarsa KHK ile sağlanan tescilli tasarım korumasından yararlanamaz. Kamuya sunulma olarak adlandırılan bu eylemler, tescil başvurusu yapıldıktan sonra serbesttir. Bu olayın istisnası, hoşgörü süresi ya da ön kullanım olarak adlandırılan, başvuru tarihinden önceki on iki aylık süredir. Bu süre içinde kamuyu yapılan sunuşlar, tasarımın yeniliğini etkilemez.

Tasarımın, hak sahibi adına Türk Patent Enstitüsü’nde tescil edilmemiş olması, söz konusu tasarımın, tasarım hakkı sahibinden izin alınmadan başkaları tarafından kullanılabileceği anlamına gelmez. Kararnamenin 1inci maddesinde, tescilsiz tasarımların genel hükümlere göre korunacağı ve Kararname ile sağlanan korumanın Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu ile sağlanan korumaya engel olmayacağı belirtilmiştir.

Tasarım hakkının sahibi, tasarımcı veya onun yasal halefleridir. Memur, hizmetli ve işçilerin işlerini görürken tasarladıkları tasarımların sahibi, hizmet ilişkisi ya da iş görme sözleşmeleri nedeniyle, çalıştıran ya da işi veren kişidir. Ancak, tasarımcının adının belirtilmesini isteme hakkı vardır.

Güzel günler dileklerimle