Ayasofya Entrikaları, Ayasofya hakkında yapılışından itibaren kronolojik olarak iyi bir kitap... Görseller ve belgelerle desteklenmiş kitap da Ayasofya hakkında ve müze olmasıyla ilgili birçok bilgi var. Ayasofya’ya ilgi duyanların okuması gerektiği bir eser olduğunu düşünüyorum. Ayasofya konusunda kapsamlı bir kitap olmuş...
Mustafa Armağan, Ayasofya’nın üzerindeki sır perdesini Ayasofya Entrikaları’nda aralıyor.
Tarihte kaç Ayasofya yapıldı? Ayasofya katedralini yağmalayanlar kimlerdi? Nasıl Müslüman oldu? Ayasofya Camii hangi dış zorlamalarla müzeye çevrildi? ABD ve İngiltere’nin Ayasofya üzerindeki emelleri neydi? Ayasofya kararnamesindeki Atatürk imzası sahte mi? Fatih Sultan Mehmed’in emaneti tekrar camiye çevrilebilir mi?
Ayasofya Entrikaları bu soruların ve daha fazlasının cevaplarını aramak ve 85 yıldır gizlenen Ayasofya’nın müzeleştirilmesinin arka planını bir nebze de olsa netleştirmek, onu alacakaranlıktan aydınlığa çıkarmak için yola çıkıyor. Mustafa Armağan’ın her zamanki titizliğiyle yürüttüğü araştırma, karanlık müzeleştirme sürecinin kılcal damarlarına kadar nüfuz ediyor ve Ayasofya’nın niçin “rehin” tutulduğunu ifşa ediyor. 21. asrın ilk büyük Ayasofya müdafaası olan Ayasofya Entrikaları, hepimizi Fatih’in emanetine sahip çıkmaya davet ediyor.
“Bize düşen görev, Ayasofya Camii’nin bir vakıf eseri ve bir Fatih Sultan Mehmed Han mirası, birilerinin dediği gibi ‘insanlığın’ değil, ecdadın bir emaneti olduğunun şuurunu daima canlı ve hafızamızı bu bakımdan bir süngü gibi diri tutmaktır… Elinizdeki kitap, bu şuurun diri tutulması uğrunda atılmış ufacık bir adım olabilirse, bir tek okurunu bile rahmetli Osman Yüksel Serdengeçti gibi ‘Ürperiyorum!’ diye haykırtmayı başarabilirse yazarı vazifesini yerine getirmenin sonsuz bahtiyarlığını yaşayacaktır.”
Ayasofya Camii’ni kapattırma projesi İngiltere’ye aittir, kapattıran da ABD’dir.
Ayasofya’nın kapatılmasında Yunanları ön planda göstermek isteyenler cambaza bakarken cüzdanlarını çaldıranlara benziyor. İç dinamiklerle açıklayanlar da aynı kapanda. Oysa Ayasofya Camii’ni kapattırma projesi İngiltere’ye aittir, kapattıran da ABD’dir. Özellikle Robert S. Nelson’un yetkin çalışması Holy Wisdom Modern Monument’i bu olguyu bütün teferruatıyla ortaya koyuyor. 1850’lerde başlayan kitlesel bir hareket var Britanya’da. İlginçtir, başını da Canterbury Başpiskoposu çekiyor. Önce İslam düşmanı Gladstone, sonra da Lloyd Georg (ikisi de İngiltere Başbakanı) devralıyor bayrağı ve 1918 yılına kadar getiriyorlar. 1. Cihan Harbi’nden sonra İngiltere’nin gücü kesilmeye başlayınca bayrağı ABD devralıyor. Yani Ayasofya Camii’ni laik bir müze yapma projesi İngilizlere aittir ama uygulama Amerika’ya ihale edilmiştir.
Bu kitap için şöyle diyor Mustafa Armağan;
‘‘Bu kitabı, Ayasofya’nın kapatılmasını ama özellikle de camilikten çıkarılma kararını hukuki ve tarihi yönleriyle yeniden tartışmaya açmak ve Türkiye Cumhuriyeti yöneticilerini, Fatih Sultan Mehmed’in Ayasofya Vakfiyesi’ne öz eliyle koydurduğu şartların gereğini yerine getirmeye ve ülkemizi İstanbul’un fethinin sembolü bir vakfın lanetinden ve İslam Peygamberi tarafından övülmüş olan Sultan’ın bedduasından kurtarmaya davet etmek maksadıyla kaleme aldım. Bir de Ayasofya’nın kutsal ile silinmekte olan kadim bağını zihinlerde yeniden canlandırmak için...’’
*****
Gezintilerimde bir hakikat keşfettim. Bu devletin iki mânevî temeli vardır:
Fatih Sultân Mehmed’in Ayasofya minâresinden okuttuğu ezân sesi (ki hâlâ okunuyor!..)
Yavuz Sultân Selim’in Hırka-i saâdet önünde okuttuğu Kur’an-ı Kerîm sesi ki hâlâ okunuyor!
Eskişehir’in, Afyonkarahisar’ın, Kars’ın genç askerleri, siz bu kadar güzel iki şey için döğüştünüz!”
Yahya Kemal, Aziz İstanbul
tamir ve muhafazası masrafları da Maarif vekilliğince verilmek suretile Ayasofya camiinin müzeye çevrilmesi tasvip ve kabul olunmuştur.
24/II/934
REİSİCUMHUR
K.atatürk
Yorum Yazın